Toen Nicolás Maduro, president van Venezuela op 10 januari 2025 zwoer voor een controversiële derde termijn, stonden onder meer Edmundo González Urrutia, leider van de Democratische Unitaire Platform, en María Corina Machado buiten de wetgeving. Het Europees Parlement had eerder in december 2024 al beide oppositiefiguren geëerd met de Sakharovprijs en erkende González Urrutia als de wettig verkozen president na de spoedige maar betwiste verkiezingen van 25 mei 2024. Ondertussen hield Chevron Corporation – dankzij een omstreden olie‑licentie – hun productielijnen draaiende, terwijl de Biden‑administratie alleen individuele sancties uitdroeg en de Trump‑administratie dreigde de licentie eind mei 2025 te laten vervallen.
Achtergrond van de verkiezingen en de opkomst van de crisis
Op regionale en parlementaire verkiezingenVenezuela werd volgens de Center for Strategic and International Studies (CSIS) een extreem lage opkomst geregistreerd. De Nationale Electorale Raad – grotendeels loyaal aan het regime – kondigde Maduro's overwinning aan, maar weigerde de officiële resultaten per stemlokaal vrij te geven. De Europese Unie en tal van andere landen noemden de uitslag onbetrouwbaar, waarna ze Edmundo González Urrutia permanent erkenden als de juiste winnaar.
De verkiezingen markeerden een keerpunt. De oppositie had een geavanceerd QR‑code‑systeem geïmplementeerd om de stemuitslagen te verifiëren. Binnen dagen na de verkiezingsdag had het regime dat systeem verwijderd, wat de mogelijkheid om de resultaten te bewijzen sterk ondermijnde.
De inauguratie van Maduro en internationale reacties
De inauguratie‑ceremonie op 10 januari 2025 was een spookachtig spektakel: alleen een handvol autoritaire leiders en een klein selecte publiek waren aanwezig, onder streng beveiligingsmaatregelen. Het Europees Parlement debatteerde op 21 januari over de situatie en stemde op 23 januari voor een resolutie die de illegitimiteit van Maduro’s bewind bevestigde.
In protest sloten de Venezolaanse autoriteiten de landgrenzen en lieten ze hun Russische luchtafweersystemen activeren, een duidelijke boodschap aan zowel de oppositie als de internationale gemeenschap. De grenssluiting maakte het onmogelijk voor González Urrutia om terug te keren en zich formeel in te laten schrijven als president.
Sanctiepolitiek van de VS: Biden versus Trump
De Biden‑administratie richtte zich op gerichte sancties tegen individuen die direct bij de verkiezingsfraude betrokken waren. Chevron behield zijn licentie, waardoor de olie‑exporten, hoewel beperkt, doorliepen. In tegenstelling tot Biden, heeft de Trump‑administratie een harde koers gekozen: in maart 2025 werden volledige olie‑sancties opnieuw ingesteld, met een extra 25 % tarief op landen die Venezolaanse olie inkopen, en een belofte om de Chevron‑licentie vóór 27 mei 2025 definitief te beëindigen.
Trump gebruikte de licentie als pressiemechanisme voor deportatie‑vluchten, waarbij duizenden Venezolanen werden teruggestuurd naar hun thuisland of zelfs naar de "Terrorism Confinement Centre" in El Salvador, onder leiding van president Nayib Bukele. Deze samenwerking tussen de VS en Centraal‑Amerikaanse autoriteiten onderstreept de complexiteit van migratie‑politiek versus mensenrechten.
Illegale inkomsten en mensenrechtenklachten
Met de toenemende druk van sancties heeft het Maduro‑regime zich gericht op criminele activiteiten: drugshandel, illegale goudmijnbouw en de uitbreiding van de beruchte “Tren de Aragua” bende. Volgens recente rapporten van Human Rights Watch is er een duidelijke escalatie van geweld tegen oppositie‑supporters, vooral binnen het leger, waar een bounty van 25 miljoen USD op de hoofd van Maduro staat.
Een poll, gedeeld met de International Crisis Group, toonde aan dat de meerderheid van de Venezolanen individuele sancties steunen, maar tegen bredere economische maatregelen. Veel Venezolaanse opinie‑instituten publiceren hun resultaten niet uit veiligheidsoverwegingen.
Wat betekent dit voor Venezolanen en de wereld?
Met naar schatting acht miljoen Venezolanen die al diaspora‑gemeenschappen hebben gevormd, blijft de humanitaire crisis groeien. De nieuwe sancties en de sluiting van grenzen belemmeren humanitaire hulp en dwingen nog meer mensen te vluchten. Tegelijkertijd leidt de internationale verdeeldheid – de VS bekoord tegen een brede sanctie‑aanpak terwijl de EU zich richt op politieke erkenning – tot een ingewikkelde diplomatieke impasse.
Voor buitenlandse investeerders, met name in de energiemarkt, blijft Venezuela een risicovolle arena. De onduidelijkheid rond de Chevron‑licentie – of die nu onderhoud van infrastructuur toestaat maar export verbiedt – onderstreept de onvoorspelbaarheid van de marktomstandigheden. Analisten waarschuwen dat zonder een duidelijke politieke oplossing, de inflatie en de devaluatie van de bolívar onverminderd zullen doorgaan.
Samenvatting van de kernpunten
- 25 mei 2024: regionale en parlementaire verkiezingen met lage opkomst.
- 10 jan 2025: wederom een betwiste inauguratie van Nicolás Maduro.
- EU erkent Edmundo González Urrutia als legitieme president; beide oppositieleiders ontvangen de Sakharovprijs.
- VS‑sancties: Biden richt zich op individuen, Trump herintroduceert brede olie‑sancties en bedreigt Chevron.
- Regime versterkt criminele inkomsten, grenssluiting en militaire zuiveringen.
Veelgestelde vragen
Hoe beïnvloedt de sluiting van de Venezolaanse grens de migratie?
De grenssluiting belemmert zowel legitieme terugkeer als humanitaire hulp. Veel Venezolanen die al in de diaspora leven, vinden het moeilijker om familie te bezoeken, terwijl vluchtelingen die nog in de buurt verblijven, vaak stranden zonder mogelijkheid om door te reizen.
Wat is de rol van Chevron in de huidige crisissituatie?
Chevron bezit een omstreden licentie die de productie van Venezolaanse olie toelaat, hoewel export nu sterk beperkt is. De licentie wordt door de VS gebruikt als onderhandelingsmiddel, maar zorgt ook voor kritiek omdat het de economie van Maduro’s regime gedeeltelijk ondersteunt.
Waarom erkent het Europees Parlement González Urrutia als president?
Na onafhankelijke waarnemingen en de conclusie van de Europese Commissie dat de verkiezingen van 28 juli 2024 onvrij en gemanipuleerd waren, besloot het Europees Parlement de legitieme verkiezingswinnaar te erkennen en beloonde hij samen met Machado de Sakharovprijs voor hun inzet voor democratie.
Welke sancties worden door de VS momenteel toegepast?
De Biden‑administratie legt individuele sancties op aan topfunctionarissen en familieleden, terwijl de Trump‑administratie sinds maart 2025 volledige olie‑sancties heeft ingevoerd, inclusief een extra 25 % tarief voor landen die Venezolaanse olie kopen.
Schrijf een reactie